Organizm ludzki
Organizm ludzki
Organizm ludzki lub zwierzęcy może stać się źródłem zakażenia w dwóch sytuacjach: gdy jest chory lub gdy jest nosicielem. W organizmie chorego człowieka lub zwierzęcia żyją, rozmnażają się i rozwijają drobnoustroje chorobotwórcze. Znajdują się one wówczas w wydzielinach i wydalinach i są wydalane na zewnątrz. Chory człowiek wydala drobnoustroje najczęściej przez cały czas trwania okresu klinicznego choroby, ale nie tylko wtedy. Badania dowiodły, że rozsiewa on drobnoustroje często już w okresie poprzedzającym okres objawów chorobowych, a więc w okresie zwiastunów, a nierzadko również w okresie wylęgania. Ma to duże znaczenie w epidemiologii chorób zakaźnych i tłumaczy dlaczego, mimo izolacji chorego od chwili pojawienia się objawów chorobowych, choroba szerzy się wśród osób stykających się z nim bezpośrednio przed zachorowaniem. Często okres zakażenia przedłuża się również poza okres objawów klinicznych na okres rekonwalescencji, a nawet dłużej – na kilka miesięcy lub nawet lat. Występuje to w przypadku zaistnienia stanu określonego terminem nosicielstwa.
Okres, w którym człowiek jest źródłem zakażenia, a więc zaraża otoczenie, nazywamy okresem zaraźliwości. Okres ten zawsze pokrywa się z okresem klinicznym choroby, z tym że w wielu chorobach może go poprzedzać, a w przypadku nosicielstwa – wydłużać.
Z punktu widzenia epidemiologii nosicielstwo jest szczególnie niebezpieczne. Nosiciel, a więc człowiek lub zwierzę, w organizmie którego żyją i rozmnażają się drobnoustroje, nie objawia symptomów choroby. Są to więc ludzie niczym nie odróżniający się zewnętrznie od zdrowych. Czują się oni dobrze, prowadzą normalny tryb życia, pracują, spotykają się z innymi ludźmi. Dlatego też przepisy sanitarne przewidują konieczność badań na nosicielstwo przed końcem izolacji chorych na niektóre choroby. W naszym kraju obowiązuje to w przypadku czerwonki, duru brzusznego i błonicy. W dwóch pierwszych przypadkach badany jest kał, w trzecim wydzielina z jamy nosowo-gardłowej.